Witamina D jest niezbędna dla naszego dobrego samopoczucia, odgrywając kluczową rolę w licznych procesach biochemicznych w organizmie. Wspiera zdrowie kości, mięśni i zębów, a także wzmacnia nasz układ odpornościowy. Latem nasza skóra może produkować wystarczającą ilość witaminy D pod wpływem promieniowania UVB. Jednak zimą możemy doświadczyć jej niedoboru. Przyjrzyjmy się bliżej, czym jest witamina D i poznajmy jej liczne korzyści.
Artykuł w skrócie
- Witamina D: źródła, formy i znaczenie
- Istotna rola witaminy D w zdrowiu kości i mięśni
- Wszystkie komórki reagują na ekspozycję na witaminę D
- Niedobór witaminy D jest globalnym problemem zdrowotnym
Witamina D: źródła, formy i znaczenie
Witaminę D3 (cholekalcyferol) otrzymujemy ze słońca, które powstaje pod skórą z cholesterolu pod wpływem promieniowania ultrafioletowego. Można ją jednak również dostarczać z pożywieniem, ponieważ niektóre ryby ją zawierają (zależy to jednak w dużej mierze od warunków, w jakich żyją).
Witamina D2 (ergokalcyferol) jest pochodzenia roślinnego. Występuje jednak tylko w ograniczonych ilościach w produktach spożywczych, takich jak grzyby.
Zwierzęce i roślinne formy witaminy D muszą najpierw przejść przez przewód pokarmowy, gdzie ulega degradacji nawet w 50%. Pod względem aktywności biologicznej forma D3 jest od 3 do 10 razy skuteczniejsza niż forma D2, ponieważ jej metabolit utrzymuje się w surowicy dłużej i wolniej ulega degradacji. Dlatego ta forma ma największe znaczenie dla człowieka.
Jeśli zdecydujemy się na suplementację, zdecydowanie sięgnijmy po formę D3 w połączeniu z K2. Te dwa składniki odżywcze działają ze sobą. Obie formy, D2 i D3, są nieaktywnymi prohormonami i muszą zostać przekształcone przez organizm najpierw w wątrobie, a następnie w nerkach w formę aktywną. Ostatnią substancją jest hormon steroidowy kalcytriol, który pełni szereg ważnych funkcji w naszym organizmie. Ponownie, forma D3 jest korzystniejsza dla organizmu, ponieważ nie wymaga od niego tak dużej konwersji do formy aktywnej.
Istotna rola witaminy D w zdrowiu kości i mięśni
Powszechnie wiadomo, że witamina D jest niezbędna dla zdrowych zębów i kości. Wapń jest kluczowy w profilaktyce i leczeniu, a do jego prawidłowego wchłaniania niezbędna jest odpowiednia ilość witaminy D. Witamina D, a zwłaszcza jej aktywne metabolity, wspomagają wchłanianie wapnia i fosforu z jelit. Dzięki temu mechanizmowi można zapobiegać krzywicy dziecięcej (chorobie spowodowanej niedoborem witaminy D), osteomalacji (demineralizacji kości spowodowanej niedoborem witaminy D) oraz przerzedzeniu kości u dorosłych.
Oprócz zdrowia kości, witamina D wpływa również na prawidłowe funkcjonowanie tkanki mięśniowej, działając na receptory komórek mięśniowych. Dlatego obniżony poziom witaminy D stanowi czynnik ryzyka dla osób starszych. Osłabiona siła mięśni, szczególnie mięśni kończyn dolnych, które odpowiadają za równowagę i stabilność, zwiększa ryzyko upadków, a słaba mineralizacja kości zwiększa ryzyko złamań.
Wszystkie komórki reagują na ekspozycję na witaminę D
W większości naszych tkanek i komórek znajdują się receptory witaminy D, co podkreśla jej znaczenie (niektóre mają nawet zdolność przekształcania jej nieaktywnej formy w wysoce aktywny kalcyferol). Wszystkie komórki pochodzą z podstawowej komórki macierzystej, która następnie różnicuje się w różne typy komórek w zależności od potrzeb organizmu.
Witamina D bezpośrednio lub pośrednio wpływa na regulację różnicowania komórek – procesu biologicznego, w którym komórki specjalizują się w odrębne typy – i pomaga w usuwaniu niepotrzebnych lub zużytych komórek. Jest jednym ze składników odżywczych, który znacząco wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.
Długotrwały niedobór wiąże się ze zwiększoną podatnością na ostre infekcje dróg oddechowych i grypę. Ponadto witamina D przyczynia się do utrzymania zdrowej skóry i błon śluzowych, ponieważ te typy komórek ulegają ciągłej odnowie. Witamina D może również poprawiać nastrój. Znamy pozytywny wpływ słońca na nastrój i energię, którą odczuwamy. Jednym z powodów jest synteza witaminy D.
Niedobór witaminy D jest globalnym problemem zdrowotnym
Niedobór witaminy D jest szeroko badany w kontekście chorób autoimmunologicznych, takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna, reumatoidalne zapalenie stawów i choroby tarczycy, gdzie jej działanie przeciwzapalne może być korzystne. Trwają również badania nad potencjalnym związkiem między niedoborem witaminy D a występowaniem niektórych chorób nowotworowych, nadciśnienia tętniczego, niewydolności serca, cukrzycy typu I i II, a także chorób zakaźnych, takich jak gruźlica.
