Znaczenie odżywiania dla wzrostu i rozwoju dzieci

Żywienie dzieci jest jednym z najważniejszych czynników wpływających nie tylko na obecny stan zdrowia, ale także na zdrowie w perspektywie długoterminowej i jakość życia w wieku dorosłym. Optymalne spożycie energii i wszystkich niezbędnych składników odżywczych – makroskładników (białek, tłuszczów, węglowodanów) i mikroskładników (witamin, minerałów) – ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego wzrostu fizycznego, rozwoju narządów, w tym mózgu, oraz wspierania funkcji poznawczych. Wpływ żywienia we wczesnych etapach życia na przyszłe zdrowie człowieka jest przedmiotem dyskusji w dziedzinie programowania żywieniowego. Eksperci są zgodni, że żywienie w pierwszych 1000 dni życia dziecka odgrywa kluczową rolę w jego przyszłym zdrowiu. [1]

Niedobór niektórych składników odżywczych w krytycznych okresach rozwoju może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Na przykład niedobór witaminy D może powodować nieprawidłowy rozwój kości , a niedobory jodu, żelaza lub cynku wiążą się z zaburzeniami rozwoju poznawczego i niższym ilorazem inteligencji. W przypadku dzieci, szczególnie w przypadku dzieci, kluczowe jest zatem skupienie się na jakości diety i specyficznych potrzebach żywieniowych na różnych etapach ich rozwoju.

Czego dowiesz się z tego artykułu?

1. Jakościowa dieta = podstawa zdrowia
2. Podstawowa suplementacja dla dzieci
3. Wniosek
4. Najważniejsze wnioski z artykułu

Jakościowa dieta = podstawa zdrowia

Podstawową zasadą powinno być „jedzenie przede wszystkim” – czyli dążenie do dostarczania niezbędnych składników odżywczych przede wszystkim z naturalnych produktów. Zdrowie powinno zatem wynikać przede wszystkim z dobrej diety, i to nie tylko w przypadku dzieci. Zdrowy talerz powinien zawierać dużo warzyw, owoców, wysokiej jakości białka, nieprzetworzonych węglowodanów i zdrowych tłuszczów.

Więcej o optymalnym odżywianiu dzieci możesz usłyszeć w naszym 25. podcaście z Jakubem Pribylem, dietetykiem i specjalistą ds. rozwoju produktów w Trime.

Jednak intensywne rolnictwo, wyjałowione gleby, stosowanie agrochemikaliów, a następnie przemysł przetwórczy obniżają wartość odżywczą podstawowych produktów spożywczych. Ponadto, wybredne nawyki żywieniowe dzieci lub ograniczenia dietetyczne (np. alergie, wegetarianizm) utrudniają pokrycie zapotrzebowania na niezbędne składniki odżywcze z samej diety. Badania pokazują, że do najczęściej niedoborowych składników odżywczych u dzieci należą: witamina D, kwasy tłuszczowe omega-3, kwas foliowy, jod, żelazo i cynk.

Zbilansowana dieta i mądra suplementacja pomogą zaspokoić potrzeby żywieniowe dzieci i wspomogą ich prawidłowy rozwój. Jakub Přibyl, dietetyk i twórca produktów w TRIME.

Podstawowa suplementacja dla dzieci

Witamina D
Witamina D jest jedną z witamin, których niedobory występują najczęściej w populacji , a szczególnie narażone na niedobory są małe dzieci. Niedawne badanie retrospektywne z udziałem prawie 120 000 uczestników wykazało, że odpowiedni poziom witaminy D stwierdzono jedynie u 32% dzieci w wieku 2–5 lat i u zaledwie 19% dzieci w wieku 6–15 lat. [5]

Witamina D wpływa na prawidłowy rozwój kości, funkcjonowanie układu odpornościowego , w tym rozwój chorób autoimmunologicznych, a także ma wpływ na zdrowie psychiczne. Więcej informacji na temat znaczenia witaminy D dla dzieci można znaleźć w osobnym artykule na blogu.

Kids Vitamin D3 – samodzielny preparat z witaminą D3 w kroplach przeznaczony dla małych dzieci od 6. miesiąca życia . Zawiera zalecaną dzienną dawkę 400 IU D3 w 4 kroplach. Od 12. miesiąca życia zalecamy bardziej kompleksowy preparat Kids Omega 3 + D3/K2 , który oprócz witaminy D3 zawiera również witaminę K2 i kwasy tłuszczowe omega-3.

Dawkę witaminy D należy dostosować na podstawie wyników pomiarów laboratoryjnych. Pobieranie krwi żylnej może być często stresujące dla dzieci. W takich przypadkach można skorzystać z zestawu do pomiaru poziomu witaminy D – prostego, domowego testu z kropli krwi. Można również rozwiązać nasz prosty quiz. Odpowiadając na kilka pytań, uzyskasz przybliżony obraz poziomu witaminy D u swojego dziecka.

Witamina K2

Witamina K2 jest jednym z najbardziej niedocenianych składników odżywczych. Witamina K2 i witamina D3 to synergistyczny duet. Obie witaminy odgrywają ważną rolę w metabolizmie wapnia – witamina D wspomaga wchłanianie wapnia, natomiast witamina K2 pomaga w jego wbudowywaniu w kości i zęby oraz zapobiega odkładaniu się wapnia w naczyniach krwionośnych. Jednak ze względu na brak danych, jej stosowanie nie jest zalecane dla dzieci poniżej 1. roku życia;

Kwasy tłuszczowe omega-3

Kwasy tłuszczowe omega-3, DHA i EPA, są kluczowe dla dzieci, ponieważ wspierają prawidłowy rozwój układu nerwowego, mózgu i wzroku. Kwasy omega-3 wspierają również zdrowy układ odpornościowy i działają przeciwzapalnie, co może być bardzo pomocne w przypadku dzieci z nawracającymi stanami zapalnymi lub atopią.

Kids Omega 3 + D3/K2 to starannie opracowana mieszanka zawierająca najczęściej brakujące składniki odżywcze – kwasy tłuszczowe omega-3 EPA i DHA, a także witaminy D3 i K2, które są niezbędne dla prawidłowego rozwoju dzieci.

Do innych składników odżywczych, których często brakuje dzieciom, należą kwas foliowy, jod, cynk, żelazo i witamina E. Kwas foliowy jest ważny dla prawidłowego rozwoju układu nerwowego i produkcji czerwonych krwinek. W Czechach jego niedobór opisano u ponad 90% dzieci w wieku przedszkolnym [2].

Jod jest niezbędny do produkcji hormonów tarczycy , które regulują ogólny metabolizm, a także odgrywają kluczową rolę w rozwoju mózgu. Niedobór jodu prowadzi zatem do dysfunkcji tarczycy, a poważny niedobór może powodować uszkodzenie mózgu i obniżenie sprawności intelektualnej. Sytuacja związana z niedoborem jodu pogarsza się na całym świecie, a problem niedoboru jodu u dzieci został również podkreślony przez EFSA [3].

Witamina E, cynk i żelazo należą również do składników odżywczych, których często brakuje dzieciom. EFSA zidentyfikowała niskie spożycie żelaza jako problem u niemowląt i małych dzieci w Europie [3]. Niedobór witaminy E obserwowano we wszystkich grupach wiekowych w Europie [4], a w Czechach niedobór witaminy E stwierdzono u 10% starszych dzieci w wieku szkolnym [2].

Dla dzieci powyżej 12. roku życia, które nie są w stanie zaspokoić zapotrzebowania na niezbędne składniki odżywcze z pożywienia, polecamy Daily F20 Multivitamin Complex. To unikalny suplement multiwitaminowy/multimineralny, którego formuła oparta jest na pełnowartościowych produktach spożywczych. Daily F20 Complex zawiera składniki odżywcze w ich naturalnej postaci, występującej w żywności. Dodatkowo, połączenie proszku i kapsułek płynnych zapewnia najwyższą jakość i stabilność wszystkich zawartych składników odżywczych.

Wniosek

Odżywianie w dzieciństwie jest niezbędne dla rozwoju fizycznego i psychicznego dzieci , ale wpływa również na ich zdrowie w wieku dorosłym. Dlatego ważną rolą rodziców jest kształtowanie zdrowych nawyków żywieniowych od najmłodszych lat. Spożywanie prostych, nisko przetworzonych i wysokiej jakości produktów powinno być podstawą zdrowia każdego dziecka. Jednak rzeczywistość pokazuje, że dieta wielu dzieci znacznie odbiega od tego ideału.

W ten sposób mądrze dobrana suplementacja pomaga dzieciom zaspokoić podstawowe potrzeby żywieniowe i może wspierać prawidłowy wzrost, rozwój mózgu i odporności, przyczyniając się do ich zdrowia nie tylko w dzieciństwie, ale i w dorosłym życiu.

Najważniejsze wnioski z artykułu

• Odżywianie w dzieciństwie ma zasadniczy wpływ nie tylko na obecny stan zdrowia, ale także na zdrowie i jakość życia w wieku dorosłym (zasada programowania żywieniowego).
• Podejście „najpierw żywność” – priorytetem powinna być zróżnicowana, naturalna i wysokiej jakości dieta jako główne źródło składników odżywczych.
• Intensywna uprawa roli, wyjałowione tereny, przetwórstwo żywności, a także wybredna natura dzieci i ich realistyczna dieta nie pozwalają na pokrycie wszystkich składników odżywczych wyłącznie za pomocą diety.
• Do składników odżywczych, których najczęściej brakuje dzieciom należą:
  • Witamina D - niezbędna dla kości, odporności i psychiki.
  • Witamina K2 - wraz z witaminą D3 - jest ważna dla metabolizmu wapnia i zdrowia kości.
  • Kwasy tłuszczowe omega-3 (DHA, EPA) - ważne dla rozwoju mózgu, wzroku, odporności.
• Suplementacja najczęściej brakujących składników odżywczych, witaminy D3 + K2 oraz kwasów tłuszczowych omega-3, jest odpowiednia również dla dzieci. Pokrycie pozostałych potrzeb żywieniowych powinno być zapewnione przede wszystkim poprzez zróżnicowaną i zbilansowaną dietę.

Źródła

[1] https://www.1000dni.cz/nutricni-programovani/unikatni-okno-prilezitosti/

[2] https://pediatriepropraxi.cz/pdfs/ped/2017/02/04.pdf

[3] https://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/3408

[4] https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4446765/

[5] Holmannova, D., Borsky, P., Kremlacek, J. i in. Wysoka częstość występowania niedoboru witaminy D w Czechach: badanie retrospektywne 119 925 uczestników. Eur J Clin Nutr (2025). https://doi.org/10.1038/s41430-025-01587-0